طبایع و مزاج‌ها در طب اسلامی
آیا مزاج پایه و جبلی که در طب سنتی مطرح است بر اساس روایات اهل بیت علیهم‌السلام صحیح است و هرکس یک مزاج ثابتی دارد؟
طبق مبانی طب اسلامی وجود تمامی طبایع چهارگانه در وجود انسان‌ها لازم است ولی مسئله اصلی غلبه هرکدام از طبایع است چرا که، جهت داشتن بدنی سالم تمام طبایع چهارگانه باید به صورت مساوی در بدن وجود داشته باشد و زیاد و کم شدن هر کدام می‌تواند بیماری‌های متعددی نسبت به آن افزایش یا کاهش بوجود آورد.
پس برخلاف مبانی طب سنتی، هر کس مزاج ثابتی نداشته و باید تلاش کند تمامی طبایع در خود را تعدیل و به صورت مساوی داشته باشد.
البته در طب اسلامی مزاج سنی و مزاج فصلی مطرح می‌باشد ولی آن‌هم غالبی است (به فرموده امام رضا علیه‌السلام؛ هر دوره سنی، دارای طبع خاص هست «رساله ذهبیه»؛ مثلا سنین ۱ تا ۱۵ نوعا دارای غلبه دم از طبع هستند یا اینکه در فصل بهار معمولا طبع دم بر انسان غلبه دارد).
آیا امکان غلبه چند مزاج یا حتی همه مزاج‌ها در انسان وجود دارد؟
بله امکان ازدیاد چند طبع در انسان نسبت به شرایط و موقعیت مکانی افراد وجود دارد و در مواردی که سه یا چهار مزاج غلبه داشته باشند نشان از اوج درگیری بدن می‌باشد و اینگونه افراد معمولا دارای شرایط خاصی هستند اما ازدیاد دو طبع در افراد زیاد مشهود است که باید هرکدام درمان شوند.
[box type=”shadow” align=”aligncenter” class=”” width=””]نشانه های غلبه طبایع در انسان[/box]
علایم غلبه طبع دَم (گرم و تر)
- جوش و دمل
- سرخی پشت پلک ها
- خارش بدن خصوصا در ناحیه حجامت عام
- سرخی صورت
- احساس خواب آلودگی و میل به خواب
- پشت سر هم خمیازه کشیدن
- از هم کشیدگی
- شیرینی آب دهان و لزج بودن آن
- سرگیجه
- خواب رفتگی دست و پا
- احساس حرکت حشره
- میل به زنا و ارتکاب محارم
- سنگینی بدن
تا سن ۱۵ سالگی انسان معمولا در سلطه خون است.
علایم غلبه طبع صَفراء (گرم و خشک)
- گر گرفتگی (داغ شدن بدن) تب درونی، حتی اسهال، گرمازدگی
- عطش زیاد
- زردی صورت
- استفراغ آب زرد یا سبز
- رطوبت زیاد در بدن که نشانه آن عرق زیاد دست و پا یا آبریزش از دهان است (چون بدن گرم و خشک است انسان عطش می کند و آب زیاد مصرف می کند لذا عرق زیاد است و آب دهان هم زیاد می شود)
- بوی بد و تلخی دهان
- نمی‌توانند در اول شب بخوابند (لذا دیر به خواب رفته و صبح هم دیر از خواب بیدار شده و خواب آلود هستند)
- ریزش مو (در جوانی)
- احساس خستگی و کوفتگی
- بلبله (حدیث نفس و در گیر بودن در ذهن خود و با خود حرف زدن)
- لج بازی کردن و نافرمانی
نوعا از ۱۵ سالگی تا ۳۵ سالگی در سلطه صفرا است.
برای رفع غلبه‌ی صفرا می‌توان از داروی صفرابر به عنوان سریعترین راه برای درمان صفرا استفاده کرد.
علائم غلبه طبع سودا (سردو خشک)
- یبوست مزاج
- فکرو خیال زیاد (همیشه در فکر خود غوطه ور است)
- شوری و بدبویی دهان
- افسردگی، وسواس و بیماری های روانی
- خشکی پوست و بدن
- موی زیاد بدن
- دلهره، اضطراب، ترس و تشویش
- از جهت شخصیت با وقار، متین، وزین، اهل نصیحت، موعظه و اهل درایت
- تیرگی رنگ، تیرگی ادرار و کک و مک
- معمولا با خود حرف زدن، افکار منفی
- تیرگی پوست، مدفوع، ادرار، خون (سردی مدفوع)
- لخته بودن خون قاعدگی در زنان
- خواب آشفته
نوعا در سن ۳۵ تا ۶۰ سالگی غالب است.
برای رفع غلبه‌ی سودا می‌توان از داروی سودابر به عنوان سریعترین راه برای درمان سودا استفاده کرد.
علایم غلبه طبع بلغم (سرد و تر)
- خلط پشت گلو
- سردی دست و پا
- گوشه گیری،پبی حوصلگی و افکار منفی
- ریزش مو (در سنین بالا)
- پژمردگی بدن، بویژه پوست
- سرمایی بودن
- ضعف حافظه، ضعف چشم، ضعف گوش و غالب دردهای پیری
- غالبا چاق و بی تحرک
- فراموش کاری
سنین ۶۰ به بالا معمولا در سلطه بلغم هستند.
برای رفع غلبه‌ی بلغم می‌توان از داروی بلغم زدا به عنوان سریعترین راه برای درمان بلغم استفاده کرد.
سلام بیشتر علائمی که دارم در تمامی این چند مورد وجود داشت بالاخره گرم مزاجم یا سرد؟
سلام و علیک
باید با دقت بررسی شود که کدام یک از علایم شدیدتر بوده و غلبه کدام خلط در بدن بیشتر است؛ بطور کلی تمام اخلاط در بدن وجود دارند و ممکن است در ساعات مختلفتی از شبانه روز هرکدام از اخلاط بر انسان غالب شود.
اما نکته‌ای که وجود دارد این است که هر فردی یک طبع ریشه‌ای دارد که به دوران لقاء و نوزادی برمی‌گردد و قابل تغییر نیست و تشخیص آن نیاز به دقت زیاد دارد.
سلام علیکم ممکن است فرد علایم چند مزاج را داشته باشد یعنی آن چند مزاج در او وجود داشته باشد که با مصرف دارو متعادل میشود. قابل توجه آقا محمد .
من خارش و شوره شدید سر دارم حتی بعد از حمام رفتن که با مصرف گل ختمی و روغن بنفشه پایه زیتون هنوز کم نشده است البته سه چهار بار تا حالا استفاده کردم ریزش و سفیدی مو هم دارم چه باید؟ بکنم تشکر
با سلام در منابع طب سنتی هیچگاه گفته نشده مزاج ها ثابت اند
سلام
خدا قوت
من بسیار عطش دارم و بسیار مایعات سرد میخورم و کلا عرق میکنم و بدنم خارش داره خربزه و هندوانه رو دوست دارم
پس احتمالا گرم هستم ولی درعوض زیاد سرما میخورم و ابریزش بینی و سینوزیت دارم و خلط دارم و بسیار بدخوابم و ضعف حافظه دارم
با توجه به مطالبتون احتمالا سه مزاج گرم و تر و گرم و خشک و سرد و تر را با هم دارم
یا حداقل دو مزاج گرم و تر و سرد و تر رو دارم
میخواستم طریفل و بلغم زدا استفاده کنم ولی از گرم بودنشون میترسم چون میترسم عطش و گرمی من بیشتر بشه
سلام بنده از شناخت مزاج ها کپی کردم حلال بفرمایید فقط علائم و درمان و شناخت مزاج ها
با سلام و احترام
کپی مطالب آزاد می باشد.
با سلام و خداقوت.
بنده در مورد شناختن طبع خودم دچار سردرگمی هستم و مثلا بین طبع گرم و تر و طبع گرم و خشک مردد مانده ام چراکه تعدادی از علائم را از هر کدام از این دو طبع دارم. چطور میتوانم مطمئن شوم؟
با تشکر.
سلام روزتون بخیر.منم در شناخت طبعم دچار سردرگمی شدم.از کجا می تونم بابت مزاجم مطمعن بشم که چی هستم.ممنون میشم راهنمایی بفرمایید
این مطلب عاااااااااااااااااااااااااااااااالی بود.ممنون