وسواس و درمان آن در طب اسلامی
بیماری وسواس:
وسواس و وسوسه تفاوت دارند، وسواس حالتی است که انسان مدام دچار شک و تردید می‌شود و کارها را تکرار می‌کند و توانایی تصمیم‌گیری و انتخاب را از دست می‌دهد، ولی وسوسه حالتی است که شیطان انسان را وسوسه می‌کند و همیشه فرد به فکر چیزهایی است که ندارد و از آن محروم است و پیوسته ناراحت و ناراضی است و به خود می‌گوید چرا این را ندارم.
علت های ابتلا به وسواس:
علت اول: شیطان
در روایت آمده: «أن بعض الصحابه شکا إلیه الوسوسه، فقال: یا رسول الله، إن الشیطان قد حال بینی وبین صلواتی، یلبسها علی، فقال رسول الله (صلى الله علیه وآله): ذلک شیطان یقال له: خنزب»
«کسی از اصحاب به پیامبر (ص) از وسواس شکایت کرد و عرض کرد ای پیامبر شیطان مانع شده از نمازخواندنم و مرا به‌اشتباه می‌اندازد، پیامبر فرمودند این سببش شیطانی است که نامش خنزب است.»
دومین علت: غلبه سودا
درباره داروی شافیه در روایت آمده: «فانه ینفع من المره السوداء التی اخذ صاحبها بالفزع والوسواس»
«داروی شافیه برای سودا مفید است؛ که عوارض آن دلهره و وسواس است.»
این روایت نشان دهنده این است که ریشه وسواس، سودا می باشد.
منبع: مستدرک الوسائل، ج۶، ص۴۲۵ – طب الأئمه، ص۱۲۷.
عوامل تشدید وسواس:
عامل اول: غفلت از یاد خدا
در قرآن آمده: ﴿وَمَن یَعْشُ عَن ذِکْرِ الرَّحْمَنِ نُقَیِّضْ لَهُ شَیْطَانًا فَهُوَ لَهُ قَرِینٌ﴾
«کسی که از یاد خدا غافل می‌شود برای او شیطانی فراهم می‌کنیم که همیشه مقارن اوست و او را رها نمی‌کند.»
امام صادق (ع) : «شیطان نمی‌تواند بنده را وسوسه کند، مگر اینکه آن بنده از یاد خدا غافل شود.»
عامل دوم: اهمیت ندادن به اوقات نماز و مستحبات
امام صادق (ع) می‌فرمایند: «وأما المهمل لاوقاته فهو صید الشیطان لا محاله»
«کسی که به اوقات اهمیت نمی‌دهد، این شکار شیطان است.»
منبع: مصباح الشریعه، ص۷۹ – مصباح الشریعه، ص۸۰.
علائم وسواس و سودا:
(خوردن گِل – خرد کردن گِل – گرفتن ناخن با دندان (جویدن ناخن) – خوردن و جویدن ریش.)
امام کاظم (ع) می‌فرمایند: «أربعه من الوسواس: أکل الطین، وفت الطین ، وتقلیم الأظفار بالأسنان، وأکل اللحیه.»
«چهار چیز نشانه وسواس است، خوردن گِل و خرد کردن گِل و گرفتن ناخن با دندان و خوردن (جویدن) محاسن.»
(آرزو و رؤیاپردازی)
امام باقر (ع) می‌فرمایند: «إن التمنی عمل الوسوسه وأکثر مصائد الشیطان أکل الطین»
«آرزو کردن کار وسوسه است و بیشترین تورهای شیطان خوردن گِل است.»
زیاد اشتباه کردن و شک کردن و دقت بیش از اندازه
حدیث نفس (با خود حرف زدن) در این حالت انسان همیشه در حال فکر است و با خود حرف می‌زند و خواب زیاد می‌بیند.
منبع: الخصال صدوق، ص۲۲۱ – اصول کافی، ج۶، ص۲۶۶.
درمان های وسواس:
اولین درمان غذایی و تغذیه ای انار است.
امام صادق (ع) آمده: «علیکم بالرمان، فانه ما من حبه رمان تقع فی معده إلا أنارت وأطارت شیطان الوسوسه»
«بر شما باد خوردن انار زیرا نیست دانه‌ای از آن که درون معده قرار گیرد، مگر اینکه درون انسان را نورانی می‌کند و شیطان وسوسه را پرواز (فراری) می‌دهد.»
در طب اسلامی بدون شک بهترین میوه و پر خاصیت ترین میوه انار است.
امام صادق (ع) فرموده‌اند: «من أکل رمانه على الریق أنارت قلبه، فطردت شیطان الوسوسه أربعین صباحا»
«کسی که یک انار در ناشتا بخورد قلبش را نورانی می‌کند و شیطان وسوسه را دور می‌کند، به مدت چهل روز.»
منبع: المحاسن، ج۲، ص۵۴۵، ح۸۵۴ – المحاسن، ج۲، ص۵۴۳، ح۸۴۵.
درمان دارویی:
در روایت آمده: «وإذا اتى علیه احد عشر شهرا فانه ینفع من المره السوداء التی اخذ صاحبها بالفزع والوسواس قدر الحمصه بدهن الورد ویشربه على الریق بقدر الحمصه یشربه عند منامه بغیر دهن»
«هرگاه به یازده ماه رسید برای سودا مفید است که شخص مبتلا به سودا دچار ترس و وسواس می‌باشد، به اندازه یک دانه نخود با روغن گل سرخ در ناشتا، و (یک نخود) موقع خواب بدون روغن بخورد»
تذکری که لازم است این است که این دارو برای وسواس و سودای شدید کاربرد بسیار خوبی دارد.
منبع: طب الأئمه، ابن بسطام، ص۱۲۷.
